Artrose in achtervoet/enkel
Bij artrose wordt het kraakbeen tussen de gewrichten in de voet of in de enkel aangetast en raakt het ontstoken. De slijtage van het gewricht wordt veroorzaakt door jicht, reuma, een trauma, overbelasting of een verkeerde stand van de voet. Artrose kan ook spontaan ontstaan door het ouder worden. Elk van de gewrichten in de voet of de enkel kan slijtage of artrose vertonen. Artrose van de gewrichten in de achtervoet of enkel gaat soms gepaard met een progressieve scheefstand van de achtervoet naar binnen (valgus) en minder frequent naar buiten (varus). Je hebt last van startpijn, vooral bij beweging en belasting, die op den duur leidt tot een continue pijn. Bij artrose in de enkel kan een enkelprothese een oplossing bieden.
Wat?
In de achtervoet vinden we 4 botten en 3 gewrichten terug: sprongbeen (talus), hielbeen (calcaneum), scheepsbeen (naviculare), kubusbeen (cuboid), talo-calcaneair gewricht (ook subtalair gewricht genoemd), talo-naviculair gewricht en calcaneo-cuboidaal gewricht. De laatste twee gewrichten samen noemen we ook het “Chopart-gewricht”. Elk van deze gewrichten apart kan gewrichtsslijtage (artrose) vertonen, ze kunnen ook tezamen verslijten. Artrose van deze gewrichten gaat vaak gepaard met een progressieve scheefstand van de achtervoet naar binnen (valgus) en minder frequent naar buiten (varus).
Oorzaak?
Spontane slijtage zonder aanwijsbare oorzaak (idiopathische artrose). Artrose door jarenlange scheefstand van de achtervoet (uitgesproken plat- of holvoeten). Ontstekingsziekten (inflammatoire aandoeningen) zoals rheuma of jicht. Hemofilie. Post-traumatisch: na een vroeger ongeval waarbij het gewricht beschadigd werd (kraakbeenletsel of breuk). Een typisch voorbeeld is artrose na een hielbeenbreuk (calcaneumfractuur).
Behandeling: niet-operatief
Ontstekingsremmende medicatie. Soms volstaan steunzolen. Vaak kunnen orthopedische schoenen helpen.
Behandeling: operatief
Artrose in de enkel kan behandeld worden met een verstijvingsingreep (arthrodese) of een enkelprothese. De enkelchirurg zal met je overleggen wat voor jou de beste behandeling is.
Totale enkel prothese
In AZ Turnhout plaatsen we de Infinity enkelprothese (firma Stryker). Een dun laagje (2 à 3 mm) ziek kraakbeen en onderliggend bot worden verwijderd, en in de plaats wordt een metalen plaatje tegen het bot geplaatst (metalen prothese component). Tussen de twee metalen plaatjes van de prothese komt een plastieken schijfje (poly-ethyleen liner) dat beweging in het enkelgewricht mogelijk maakt. Indien nodig verricht de chirurg nog bijkomende ingrepen aan je voet of enkel om deze mooi recht te krijgen (aligneren) of beter te doen bewegen (bv. achillespees verlenging).
Meteen na de operatie krijg je een kurkenspalk om je been. Hier mag je gedurende 1 week niet op steunen. Na 1 week schakelen we over op een “walking boot” waarmee je mag beginnen stappen. Na twee weken worden de huidhechtingen verwijderd, en start je met revalidatie bij de kinesist in je buurt. Aandacht vooral om de beweeglijkheid van het enkelgewricht te herwinnen, en anderzijds terug een normaal gangpatroon te bekomen.
Na 4-6 weken bescherming in de walking boot, mag je terug je eigen schoenen dragen.
Kinesitherapie loopt verder tot 10-12 weken post-operatief. Dit schema kan individueel aangepast worden op indicatie van de chirurg.
Er bestaan ook een aantal tegen-indicaties voor het plaatsen van een enkelprothese. Ernstig vasculair lijden, diabetes (type I > II), uitgesproken as-afwijkingen (varus of valgus), sequel van klompvoet, (acute) infectie, afgestorven sprongbeen (avasculaire necrose talus), spier-zenuw aantasting (neuro-musculaire aandoening).
Indien je aan een van deze aandoeningen lijdt, ben je vermoedelijk geen goede kandidaat voor een enkelprothese.
Artrodese of fusie
Voor de gewrichten onder de enkel in de achtervoet is de enige zinvolle ingreep bij achtervoetarthrose het vastzetten (artrodese of fusie) van de betroffen gewrichten in een rechte stand. Als alle drie de achtervoetgewrichten vastgezet worden, spreken we van een “triple artrodese”. Ook voor de enkel is dit soms de beste behandeling wanneer er redenen zijn om geen enkelprothese te plaatsen. Alle kraakbeen en een heel dun laagje bot worden weggenomen, en de gewrichtsvlakken worden vastgeschroefd aan mekaar. Zo kunnen de botten aan mekaar vastgroeien (in principe best te vergelijken met hoe een breuk geneest). Duurtijd tot beenderige genezing: 8 tot 12 weken. Zolang uiteraard ook gipsimmobilisatie. Revalidatieduur: een achtervoet-artrodese is een grote ingreep en de voet heeft dan ook veel tijd nodig om te herstellen, zelfs als tonen de controle-röntgen dat de botheling vlot verloopt. Reken op 6 maanden hersteltijd.
.png)
